Dach jętkowy charakteryzuje się stromą i spadzistą konstrukcją, bazującą na więźbach jętkowych. Ich zadaniem jest połączenie wszystkich krokwi, a także zapewnienie odpowiedniej stabilności. Na więźbie tego typu można układać poszycie dachowe o obciążeniu, które przenosi się na pionowe ściany budynku.
Dachy jętkowe są bardzo uniwersalne, co wynika z ich dużej solidności, prostoty wykonania oraz niemałej odporności na oddziaływanie niekorzystnych czynników zewnętrznych.
Czym jest dach jętkowy?
Dach jętkowy jest zbudowany z więźb jętkowych, czyli poziomych belek rozpostartych między krokwiami. Najczęściej umieszczane są w połowie ich wysokości lub nieco wyżej, a ich zadaniem jest wzmocnienie całej konstrukcji. Na budowę dachu jętkowego składa się zatem podstawa z poziomych belek wiązarowych, a także ułożonych na niej spadziście krokwi połączonych w części szczytowej. Ostatnim elementem jest jętka, czyli krótsza belka spajająca krokwie.
Dach jętkowy da się łatwo rozpoznać po charakterystycznym przekroju, w którym cała konstrukcja tworzy dwa trójkąty. Na drewniany szkielet w postaci więźby dachowej składają się wiązary jętkowe, które są ułożone jeden na drugim.
Samo poszycie powinno być układane na dalszych etapach prac. Konstrukcja taka efektywnie przenosi obciążenia z dachu na elementy nośne, czyli ściany. Do ich połączenia najczęściej służy płatew stropowa w formie murłaty, czyli drewnianej belki dachowej układanej na murze.
Kiedy najlepiej zastosować dach jętkowy?
O konieczności lub możliwości zastosowania dachu jętkowego decyduje przede wszystkim projekt danego domu, zgodnie z którym należy wykonać więźbę oraz ułożyć wskazane pokrycie. Konstrukcja ta jest bardzo ekonomiczna i praktyczna, przez co wyjątkowo dobrze sprawdza się w budownictwie jednorodzinnym. Jej zastosowanie zalecane jest chociażby w przypadku domów z poddaszem użytkowym, ponieważ zapewnia ogromne możliwości jego optymalnego zagospodarowania.
Z reguły, w budynkach z taką więźbą spodnia część jętki znajduje się około 2,3 m nad poziomem podłogi. W przypadku niewielkiego nachylenia połaci dachu, dla zwiększenia wysokości użytkowej poddasza można zastosować wyższe ściany kolankowe. Aby było to możliwe, konieczne jest wzmocnienie fragmentów ścian przed murłatami przy użyciu trzpieni żelbetonowych. Takie rozwiązanie efektywnie zabezpiecza mur przed rozparciem.
Z jakich materiałów powstają dachy jętkowe?
Więźba jętkowa może być wykonana z różnych gatunków drewna, które różnią się m.in. poziomem wilgotności. Do rozwiązań wybieranych najczęściej należy drewno iglaste, takie jak np.
- sosna;
- jodła;
- świerk;
- modrzew.
Do zalety tych materiałów należy duża wytrzymałość, a także oporność na aktywność grzybów czy szkodników. Drewno na dach jętkowy musi być również suche, przez co wymaga wysezonowania oraz przechowywania w specjalnych komorach. Tańsze odmiany zwykle nie posiadają impregnacji, dlatego konieczne jest jej przeprowadzenie.
Zalecanym budulcem jest zwłaszcza drewno suszone komorowo, które wykazuje dużą odporność na oddziaływanie czynników zewnętrznych i jest bardzo bezpieczne. Konstrukcja dachu jętkowego nie stwarza natomiast praktycznie żadnych ograniczeń, jeśli chodzi o pokrycie. Do najczęściej stosowanych rozwiązań należą dachówki i blachodachówki. Na tego rodzaju dachach bardzo atrakcyjnie prezentuje się również gniot.
Jeżeli budynek cechuje się dość klasyczną konstrukcją, można w nim zastosować dach kryty strzechą z trzciny lub słomy. Ze względu na sporą wytrzymałość, dach jętkowy umożliwia stosowanie nawet względnie ciężkich materiałów wykończeniowych.
Jakie są rodzaje dachów z wykorzystaniem jętek?
Dach jętkowy jest bardzo ogólnym pojęciem, ponieważ odnosi się przede wszystkim do obecności belki łączącej krokwie w danej konstrukcji. Z tego względu istotne znaczenie ma również jego konkretny rodzaj. Do najczęściej spotykanych rozwiązań należy dach krokwiowo-jętkowy, w którym występuje dodatkowe wzmocnienie w formie jętek. Nieco inną konstrukcję posiada dach płatwiowo-jętkowy. W tym przypadku występują charakterystyczne ściany stolcowe, zbudowane z jednego lub dwóch rzędów słupów zapewniających podparcie jętkom.
Ten typ więźby może być używany przy rozpiętościach od 7,5 do nawet 12 m. Oprócz tego warto wyróżnić dach kleszczowo-jętkowy, w którym obciążenia się przekazywane na wewnętrzne ściany nośne lub na strop. Rozwiązanie to sprawdza się w przypadku dachów płaskich i stromych. W takich konstrukcjach konieczne może być zastosowanie wiatrownic, czyli łat i kontrłat mocowanych do krokwi.
Ich zadaniem jest wzmocnienie dachu i uodpornienie go na wiatr, dzięki czemu zapewni efektywną i zgodną z przepisami budowlanymi współpracę elementów więźby. Przekrój wiatrownic powinien odpowiadać rozstawowi krokwi, a także przewidzianym w projekcie obciążeniom.
Jakie są najważniejsze parametry dachu jętkowego?
Dachy jętkowe mogą być wykonywane jedynie przy konkretnych parametrach technicznych obiektu. Rozpiętość ścian musi wynieść od 5 do 12 m, a kąt nachylenia połaci od 25 do 67 stopni. Z reguły najczęściej realizuje się takie konstrukcje przy kątach nachylenia powyżej 35 stopni, co wymaga zastosowania dłuższych krokwi.
Jeżeli ich długość wynosi ponad 4,5 m, najlepszym rozwiązaniem są poprzeczne jętki w formie poziomych wiązarów. Im większy jest kąt nachylenia dachu, tym krokwie muszą być dłuższe. Dolna część na odcinku od murłaty do jętki nie powinna przekraczać 4,5 m, a górna od jętki do kalenicy - 2,7 m. Odporność dachu jętkowego na czynniki atmosferyczne jest określana na podstawie jego schematu statycznego.
Parametr ten pozwala ocenić, w jakim stopniu konstrukcja wytrzyma ekspozycję na wiatr czy długotrwałe zaleganie pokrywy śnieżnej. Więźba jętkowa charakteryzuje się dużą stabilnością niezależnie od tego, z jakiego materiału została wykonana.
Z reguły wyższą wytrzymałość na czynniki atmosferyczne wykazują dachy dwustolcowe, czyli podarte dwoma ścianami stolcowymi w formie ciągu słupów zwieńczonych płatwią pośrednią. Konstrukcje jednostolcowe są natomiast podpierane układami wiązarowymi w mniejszym rozstawie.
Jakie są zalety dachów jętkowych?
Dach jętkowy posiada wiele zalet. Jeżeli jego projekt zostanie odpowiednio zaplanowany i zrealizowany, z powodzeniem sprawdzi się w budynku z poddaszem użytkowym. Zastosowanie więźby jętkowe znacząco ogranicza liczbę skosów, a tym ułatwia zagospodarowywanie górnych kondygnacji domu. Pod względem prostoty wykonania i walorów ekonomicznych, dach jętkowy nie odbiega znacząco od dachu krokwiowego.
Nie posiada przy tym wielu jego wad, takich jak nieco mniejsza stabilność czy brak możliwości montażu przy większym rozstawie ścian. Dachy jętkowe nie bazują bowiem na wiązarach trójkątnych, które nie są dobrym rozwiązaniem w budynkach o szerokości powyżej 6 m. Więzary jętkowe nie stawiają inwestorom takich ograniczeń, przez co stanowią rozwiązanie dużo bardziej uniwersalne.
Konstrukcje jętkowe zapewniają również wyższą wytrzymałość i ogólną sztywność, dlatego lepiej znoszą ekspozycję na trudne warunki pogodowe. Największą stabilność pod tym względem może zapewnić dach dwustolcowy, czyli podparty na dwóch płatwiach.
Czy dach jętkowy ma jakiekolwiek wady?
Dach jętkowy jest stosunkowo tani i nieskomplikowany w budowie, a mimo to wypada korzystnie pod praktycznie każdym względem. W konstrukcji z jętkami podpierającymi krokwie konieczne jest jednak zastosowanie odpowiedniego połączenia, które nieco komplikuje cały proces montażu. Wynika to z potrzeby właściwego ulokowania elementów, aby prawidłowo ze sobą współpracowały.
Rozwiązaniem najczęściej stosowanym w tym celu jest śrubowanie, które umożliwia dociśnięcie do siebie jętek i płaszczyzny krokwi. Innym sposobem połączenia jest zastosowanie podwójnej nakładki, jednak w praktyce metoda na tzw. styk rzadko bywa stosowana. Obecnie mało praktyczne jest też łącze ciesielskie, czyli na styk i śrubę. Wynika to z pracochłonności obu tych rozwiązań, a także ryzyka osłabienia krokwi.
Za swego rodzaju wadę dachów jętkowych można też uznać ograniczenie długości górnego odcinka krokwi do 2,5 m oraz dolnego odcinka do 4,5 m. Jeżeli jętki są długie, wymagają dodatkowego podparcia na belkach oczepowych. Do ich podtrzymywania służą słupy i miecze, które są montowane do podwalin od dołu. Kwestią problematyczną jest ponadto występowanie charakterystycznej krzywizny połaci, która wynika z niezależnej pracy drewna na parach krokwi.
Od czego zależy cena budowy dachu jętkowego?
Proces budowy dachu jętkowego jest wieloetapowy, ponieważ wymaga wykonania więźby oraz wstępnego zamontowania krycia i pokrycia. Na koszty takiej inwestycji składa się kilka czynników. Do najważniejszych należy powierzchnia samego dachu i poziom skomplikowania jego konstrukcji, a także rodzaj zastosowanych materiałów.
W przypadku bardzo złożonej budowy, niezbędne może się okazać przycinanie poszczególnych elementów. To z kolei przekłada się na straty budulca i generowanie odpadów, które są niestety marnowane. Jeżeli liczba połaci jest duża, wzrost zużycia materiału staje się dodatkowym utrudnieniem.
Kwestią nie bez znaczenia pozostaje też ocieplenie dachu, które znacząco wpływa na możliwości ogrzewania budynku w sezonie oraz ogranicza potrzebę wykonywania dodatkowych prac w przyszłości. Każdy z tych aspektów musi być uwzględniony jeszcze na etapie projektowania domu z dachem jętkowym. Na cenę finalnie składają się:
- koszty materiału ok. 690-850 zł/m3,
- koszty impregnacji materiału ok. 450 zł/m3,
- koszty robocizny ok. 12-70 zł/m2,
- koszty ewentualnego montażu łat i kontrłat ok. 4-12 zł/m2.
Warto przy tym pamiętać, że wydatki mogą być znaczenie wyższe w przypadku wykonywania więźby jętkowej dla dachu wielospadowego o skomplikowanej konstrukcji. W praktyce koszty dachu jętkowego o powierzchni 180 m2, mogą sięgać od kilku do nawet kilkudziesięciu tysięcy złotych. Warto pamiętać, aby nie oszczędzać zbyt mocno na materiałach i robociźnie. Więźba stanowi szkielet dachu jętkowego, dlatego musi być solidna i wytrzymała. Z reguły tańszym rozwiązaniem jest wybór projektu z tradycyjnym dachem dwuspadowym, który ogranicza wydatki i jednocześnie skraca czas trwania budowy.
Komentarze