Wykusz - czym jest? Rodzaje i aranżacje wykuszy w domu

Wykusz w domuWykusz to jeden z najbardziej dekoracyjnych elementów architektury, który sprawia, że nawet zwyczajna bryła budynku staje się wielowymiarowa i elegancka, a pomieszczenie znacznie większe. Spotykamy go zarówno w starych przedwojennych budynkach, jak i nowoczesnych loftach. Sprawdź, czym dokładnie jest wykusz, jak go zbudować i kiedy powstały pierwsze budynki z wykuszem.

Wykusz to doskonały pomysł na realne powiększenie pomieszczenia i nadanie charakteru zwyczajnej bryle budynku. Jest też sprytnym sposobem na doświetlenie ciemnego pomieszczenia i wygospodarowanie dodatkowej przestrzeni w małym salonie czy kuchni, w której brakuje miejsca na aneks jadalniany. Podpowiadamy jaki wykusz najlepiej się prezentuje, czym w świetle prawa budowlanego jest wykusz.

Co to jest wykusz?

Wykusz jest to użytkowa mieszkalna część budynku wisząca nad poziomem zero i odstająca od bryły elewacji. W praktyce podłoga w wykuszu jest nieco wyżej niż podłoga w pomieszczeniu, do którego został dobudowany, co daje bardzo ciekawy efekt wizualny zarówno z zewnątrz, jak i wewnątrz pomieszczenia. Wykusz, zanim stał się elementem ozdobnym europejskich budowli, pełnił na Bliski Wschodzie funkcję obronną. Zafascynowani wschodnią architekturą Krzyżacy, zaczęli stosować wykusze w budowlach wznoszonych w Europie. W budownictwie mieszkalnym po raz pierwszy wykusz pojawił się w architekturze gotyckiej. Było to niewielkie pomieszczenie wykorzystywane jako toaleta. W drugiej połowie XVI wieku ówcześni architekci dostrzegli potencjał tego pomieszczenia i zaczęto budować salony i jadalnie z wykuszem. Ta niewielka dobudówka szybko zyskała miano dekoracji najznakomitszych pałaców i dworków.

Wkrótce wykusz zaczął zdobić również elewacje niewielkich małych rezydencji i domów jednorodzinnych. Jednak ze względu na koszt związany z jego budową tylko nieliczni mogli sobie pozwolić na budowę pięknego wielokątnego wykuszu.

Wykusz kiedyś i dziś - różnice

Wykusz zarówno w architekturze gotyckiej, jak i późniejszej był traktowany jako element ozdobny zewnętrznej części budynku. Co doskonale obrazują budowle wznoszone aż do początków XX wieku. Większość europejskich wykuszy to półokrągłe i sześciokątne mini dobudówki, przypominające misternie wykończone zabudowane balkony. Oczywiście dawne wykusze mają swój urok, jednak są mniej funkcjonalne od tych proponowanych przez współczesnych architektów. Do drugiej połowy XVI wieku wykusz pełnił funkcję mini toalety, potem budowano nawet kilka wykuszy pełniących głównie funkcję dekoracyjną ówczesnych salonów i jadalni w pałacach i dworach. Jednak nawet wówczas zdecydowana większość wiszących przybudówek była ciasną i nieużytkową przestrzenią, która tylko wizualnie powiększa pomieszczenie.

Współczesny wykusz to funkcjonalne pomieszczenie, które realnie powiększa przestrzeń mieszkalną i które można dowolnie aranżować. Wykusze we współczesnym budownictwie najczęściej spotykamy w nowo wybudowanych apartamentowcach, w budynkach o charakterze loftowym, oraz klasycznym budownictwie jednorodzinnym. W dwóch pierwszych przypadkach wyszukasz ma kształt prostokątny lub kwadratowy i jest całkowicie, lub w 90% przeszklony. W budownictwie jednorodzinnym nadal spotykany wykusze wielokątne a nawet okrągłe jednak jest to przestrzeń, która stanowi około ⅓ - ¼ właściwego pomieszczenia. W nowoczesnym wykuszu swobodnie można urządzić mini gabinet, aneks jadalniany lub niewielki buduar.

Co to jest wykusz? Rodzaje

Wykusz - rodzaje ścian

Elewacja na nowoczesnych wykuszach najczęściej kontrastuje z elewacją reszty budynku, dzięki czemu wykusz jest wyeksponowany a bryła budynku nabiera nowoczesnego wyglądu. Do najczęściej spotykanych wiszących dobudówek zaliczamy:

  • całkowicie przeszklony wykusz, którego główną ozdobą są ogromne portfenetry, czyli okna zaczynające się pod sufitem i kończące nad podłogą;
  • częściowo przeszklony wykusz - równie często spotykane są częściowo przeszklone wykusze, których elewacja jest w części pokryta deską elewacyjną a częściowo przeszklona. W budynkach o charakterze loftowym elewacja wykuszu powstaje z połączenie stali i szkła. Taki wykusz sprawia, że budynek nabiera lekkiego industrialnego charakteru, a duże przeszklenia w połączeniu ze stalą pięknie połyskują w słońcu;
  • wykusz z murowanymi ścianami - w starszych wykuszach często zrezygnowano z całkowitego przeszklenia ze względu na słabe właściwości izolacyjne drewnianych okien. Wtedy też najczęściej wykusz miał murowane ściany po bokach i przeszklenie od frontu. Z tego też powodu większe podwieszane przybudówki zdawały się ciężkie i masywne. Natomiast malutkie przedwojenne wykusze usubtelniano misternie zdobionymi płaskorzeźbami, frezowanymi drewnianymi ozdobnikami.

Wykusz a ryzalit

Wykusz jest bardzo często mylony z ryzalitem, który z zewnątrz wygląda bardzo podobnie. Jednak ryzalit jest elementem architektonicznym, który pojawia się tylko na poziomie parteru. W przeciwieństwie do wykuszu nie jest podwieszany. Wykusz natomiast można zbudować już kilkanaście cm nad poziomem parteru, na piętrze lub półpiętrze. Jeśli więc stojąc przed budynkiem widzimy podłogę odstającej od elewacji przybudówki, która do złudzenia przypomina zabudowany balkon, jest to wykusz.

Wykusz - rodzaje

Ze względu na konstrukcję wykusz występuje w architekturze w czterech różnych wersjach.

Wykusz ze słupami
Jest najczęściej spotykany w klasycznym budownictwie wielorodzinnym i dość często we współczesnych budynkach jednorodzinnych. Masywne słupy z drewna, murowane, betonowe i stalowe są montowane między oknami i stanowią element konstrukcyjny wykuszy, który pełni funkcje wsporników. Współczesne wiszące przybudówki są wspierane metalowymi słupami, które wyglądają subtelnie i lekko w połączeniu z dużymi przeszkleniami. Murowane i drewniane słupy rozdzielające okna w wykuszach są bardzo często stosowane w domach jednorodzinnych, wznoszonych za oceanem i na Wyspach Brytyjskich.

Wykusz jako konstrukcja samonośna
To wykusz podwieszany nad kondygnacją znajdującą się poniżej, czyli na podobnej zasadzie jak balkon. Ten rodzaj wykuszu pozwala na montaż dużych portfenetrów na całej powierzchni tego mini pomieszczenia i nie wymaga dodatkowych wzmocnień w postaci wsporników. Samonośne wykusze są bardzo często stosowane w nowoczesnym budownictwie loftowym i minimalistycznym, wykusz nadaje bryle budynku lekkości i wygląda bardzo subtelnie, minimalistycznie i nowocześnie.

Drewniany wykusz
To rozwiązanie stosowane bardzo często w starym budownictwie, jak i nowoczesnym. Zarówno stelaż, jak i ściany wykuszu są drewniane, a okna pełnią podobną funkcję jak ona w budynku, czyli doświetlają pomieszczenie i zdobią ściany. Drewniany wykusz w ostatnim czasie zyskał dużą popularność i jest bardzo często stosowany w ultranowoczesnym budownictwie jako przeciwwaga i element kontrastujący z betonowymi ścianami i szarą elewacją.

Wykusz murowany
Czyli taki w którym ściany są murowane jak w całym budynku. Ten wykuszu charakteryzuje się murowanymi ścianami, żelbetowymi lub drewnianymi słupami i okami w górnej części ściany, czyli zamontowanymi mniej więcej na połowie wysokości ścian.

Czy możliwe jest dobudowanie wykuszu do istniejącego budynku?

Możliwe jest dobudowanie wykuszu do istniejącego budynku, jednak po wcześniejszej ekspertyzie inspektora budowlanego. Jeśli konstrukcja budynku na to pozwala, wykusz można dobudować na dwa sposoby. Pierwszym i najprostszym jest zabudowa istniejącego już balkonu. Jednak nawet w tym przypadku należy sprawdzić, czy konstrukcja budynku wytrzyma dodatkowy ciężar. Jeśli stropy i mocowanie balkonu są wystarczająco mocne, sprawa jest prosta. Zamieniamy barierki na duże portfenetry lub obudowujemy balkon drewnianymi ścianami, a okna wstawiamy na klasycznej wysokości. Inną możliwością są okna i drewniane lub betonowe słupy. Jeśli więc mamy w domu nielubiany balkon lub taki, z którego nie korzystamy ze względu na zbyt duże jego nasłonecznienie, można go przerobić na modny wykusz.

Inną możliwością jest dobudowanie wykuszu na ścianie, na której nie ma balkonu. Jednak w tym wypadku prace budowlane mają znacznie większy zakres. W pierwszej kolejności należy zamówić ekspertyzę budowlaną, która jednoznacznie stwierdzi czy konstrukcja budynku nie zostanie naruszona podczas montażu wykuszu oraz, czy wytrzyma jego ciężar. Jeśli dobudówka nie będzie miała wpływu na stabilność budynku, można rozpocząć prace budowlane.

Wykusz - aranżacje

Zawsze i bezwzględnie zbrojenie wykuszu należy połączyć ze zbrojeniem ściany, tylko wówczas uzyskamy spójną konstrukcję. Kolejny etap to odpowiednie (równomierne) rozłożenie ciężaru oraz dopasowanie materiałów budowlanych, które powinny mieć określoną wagę i właściwości techniczne. W przypadku gotowych budynków dobudowa wykuszu bardzo często wiąże się z koniecznością zastosowania nowatorskich rozwiązań i wieloma kompromisami. Cała konstrukcja, wsporniki, okna, dach i podłoga powinny być dobierane indywidualnie do konkretnego budynku na podstawie ekspertyzy budowlanej i warunków technicznych konkretnego budynku.

Czy można dobudować wykusz samodzielnie?

Dobudowa wykuszu do gotowego budynku powinna być zawsze wykonywana przez ekipę profesjonalistów z kierownikiem budowy na czele. Kierownik jest odpowiedzialny za wykonanie prac zgodnie z projektem i zaleceniami inspektora budowlanego, co oznacza, że budowlańcy będą cały czas kontrolowani a inwestor nie będzie musiał się martwić że wykusz stanowi zagrożenie dla konstrukcji budynku czy mieszkańców. Po skończonej budowie warto postarać się o odbiór techniczny, czyli zatrudnić inspektora budowlanego, który sprawdzi, czy konstrukcja została wzniesiona zgodnie z projektem i jest bezpieczna.

Jak urządzić pomieszczenie z wykuszem?

Wykusz to bardzo dekoracyjna część pomieszczenia, która wymaga odpowiedniej aranżacji. We współczesnych wykuszach powstają mini gabinety, aneksy jadalniane lub dodatkowa przestrzeń wypoczynkowa z gustownym szezlongiem i niewielkim stolikiem kawowym. W każdym z przypadków należy pamiętać, że główną zaletą wykuszu jest lekki charakter wiszącej dobudówki oraz duże przeszklenia, dlatego też nie należy zanadto zasłaniać okien i warto wybrać meble lekkie i proste w formie do tej części pomieszczenia.

Wykusz w domu - aranżacje, inspiracje, porady

  • Pokój dzienny z wykuszem to przestrzeń, którą można wykorzystać na niewielki gabinet, oranżerię lub mini buduar z uroczym sekretarzykiem i jeszcze piękniejszym fotelem. Wybierając wyposażenie do salonu z wykuszem należy uważać, żeby nie zatracić lekkiego charakteru pomieszczenia. Oczywiście duże przeszklenia w wykuszu można osłonić przed słońcem, eleganckimi zasłonami, roletami rzymskimi lub firankami, ale nigdy wysokimi meblami.
  • Jadalnia z wykuszem to pomieszczenie z charakterem, piękne, lekkie i stylowe. W aranżacji takiego pomieszczenia stół warto ustawić jak najbliżej przeszklonych ścian. Wówczas pod ścianami właściwego pomieszczenia będzie można ustawić gustowny kredens lub nowoczesne komody na zastawę stołową i obrusy. Jeśli budynek znajduje się blisko ulicy i ciekawskie spojrzenia przechodniów bywają kłopotliwe i irytujące, przeszkloną powierzchnię można osłonić delikatnymi firankami i jasnymi mlecznymi zasłonami, przez które będą przebijać promienie słoneczne.
  • Kuchnia z wykuszem to doskonały pomysł na zagospodarowanie mini jadalni, w której cała rodzina będzie spożywać posiłki. Takie rozwiązanie sprawdza się nawet w domach, w których jest duży pokój jadalniany. Przeszklony kącik jadalniany w kuchni to doskonałe miejsce na poranną kawę czy szybkie śniadanie. Aranżując niewielki kącik jadalniany w kuchni z wykuszem, warto pamiętać, żeby nie przytłoczyć szklanych ścian i nie zagubić lekkiego charakteru dobudówki. W takiej aranżacji najlepiej sprawdzą się lekkie krzesła z transparentnego tworzywa i biały lub żółty stół kuchenny, utrzymany w podobnym stylu jak krzesła.
  • Gabinet z wykuszem to rozwiązanie często stosowane w loftowym budownictwie. W gabinecie z przeszkloną dobudówką można wstawić kanapę, ultranowoczesną ławę i koniecznie przykuwający uwagę fotel gospodarza. Największe wrażenie robią minimalistycznie urządzone gabinety z wykuszem w drapaczach chmur, w których wykusz ze względu na widok i wysokość robi naprawdę duże wrażenie.
  • Sypialnia z wykuszem to rozwiązanie często stosowane za oceanem i na Wyspach Brytyjskich, które powoli zdobywa coraz więcej zwolenników również w Polsce. Wykusz w sypialni może być wykorzystany na toaletkę lub strefę relaksu. W przeszklonej części pomieszczenia można zatem ustawić toaletkę z pięknym lustrem i fikuśnym taboretem lub niewielki stolik i wygodny stylowy fotel. W obu przypadkach ta część sypialni będzie zdobić całą aranżację.
  • Wykusz w pokoju młodzieżowym to marzenie wielu nastolatków. Przeszklona podwieszana przestrzeń może być wykorzystana jako część reprezentacyjna pomieszczenia np. miejsce na mini sofę i stolik kawowy lub wygodny materac i całe mnóstwo ozdobnym poduszek. Nie polecamy natomiast stawiania biurka w wykuszu. Nastolatki bardzo szybko się rozpraszają, a widok za oknem może być dodatkowym bodźcem, który będzie odciągał dorastające dziecko od nauki.
  • Wykusz na poddaszu to kolejne dosyć często stosowane rozwiązanie szczególnie w budynkach z nieregularnym i wielowymiarowym dachem. Na takim poddaszu wykusz często jest sposobem na dodatkowe doświetlenie pomieszczenia lub uzyskanie przestrzeni o regularnym kwadratowym, lub prostokątnym kształcie np.na łóżko, lub komodę. Wówczas warto pamiętać, że konstrukcja wykuszu powinna być dopasowana do jego przeznaczenia. W sypialni na poddaszu, w której w dobudówce ma stanąć łóżko lub inny meble, warto zrezygnować z modnych portfetrów na rzecz częściowo przeszklonych ścian.

Na co warto zwrócić uwagę budując wykusz?

Wykusz to całoroczna część pomieszczenia, dlatego też bardzo ważną rolę odgrywa jakość okien i ich właściwości termoizolacyjne. Okna montowane w wykuszu powinny być z najwyższej półki, chronić przed chłodem i gorącymi promieniami słońca. W przypadku wykuszy tuż nad parterem warto zastanowić się nad szybami antywłamaniowymi, które będą realną przeszkodą dla włamywaczy. Wykusz całkowicie przeszklony, warto również zbudować z portfenetrów samoczyszczących, szczególnie jeśli mowa o oknach, z których część lub całość jest stała i nie można ich otworzyć. Jeśli zależy Ci na dużej szklanej powierzchni, która jest elementem dekoracyjnym elewacji i nie planujesz zamontować rolet czy wieszać firanek, warto przemyśleć montaż szyb refleksyjnych. Są to szyby, w których jak w lustrze odbija się krajobraz, a wnętrze domu jest niewidoczne. Innym rozwiązaniem są szyby, które można przyciemnić. Ostatnim rozwiązaniem jest szyba z folią lustrzaną, przez która doskonale wszystko widzimy z wnętrza domu, ale z zewnątrz nie widać co dzieje się w pomieszczeniu. Montaż okien funkcyjnych w wykuszu jest nieco droższym rozwiązaniem, ale czyni je praktycznym bardziej funkcjonalnym.

Dekoracja okien w wykuszu

W nowoczesnym budownictwie przeszklenia w wykuszu najczęściej nie są dekorowane, gdyż proste minimalistyczne okna, są dekoracją samą w sobie. Ponadto krajobraz za oknem, nawet jeśli mowa o miejskiej dżungli, często dodatkowym atutem pomieszczenia.

W przypadku klasycznej zabudowy jednorodzinnej, okna w wykuszu są najczęściej pięknie udekorowane, dzięki czemu duża przeszklona powierzchnia staje się ciepła i udomowiona. Aranżując portfenetry i mniejsze okna w szklanej przybudówce, można udekorować pięknymi firankami typu woal, roletami rzymskimi, lub firankami zazdrostkami, czyli montowany w ramie okiennej mniej więcej na połowie wysokości (od dołu) okna. Inną możliwością są firanki na całej wysokości okna zamontowane na podobnej zasadzie jak zazdrostki.

Komentarze